Nawrotowe infekcje drożdżakowe – jak je rozpoznać?
Zakażenie pochwy i sromu to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentek do lekarzy ginekologów. Większość kobiet doświadczy w swoim życiu co najmniej jednego epizodu infekcji drożdżakowej pochwy i sromu, a część z nich spotka się z tendencją do nawrotów tego typu zakażeń. O takiej sytuacji mówimy wtedy, gdy u pacjentki wystąpią trzy przypadki objawowej infekcji w ciągu 12 miesięcy.
Niezwykle ważne jest właściwe różnicowanie objawów, przeprowadzenie odpowiednich badań, które pozwolą na dobranie właściwego leczenia, a co za tym idzie – poprawią komfort życia. Drożdżakowe infekcje pochwy i sromu nie stanowią zagrożenia, niemniej ze względu na towarzyszący świąd i upławy, mogą być przyczyną bolesnych stosunków seksualnych i utrudniają normalne funkcjonowanie kobiety.
Czynnikami sprzyjającymi rozwinięciu się drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu są między innymi:
- antybiotykoterapia,
- stosowanie kortykosteroidów, cytostatyków lub preparatów immunosupresyjnych,
- stosowanie barierowych środków antykoncepcyjnych,
- cukrzyca,
- choroby nowotworowe,
- osłabiony układ odpornościowy,
- nieprawidłowy sposób żywienia, w którym występuje nadmiar cukrów i znikoma ilość kiszonek lub produktów przetworzonych przez bakterie mlekowe,
- wcześnie rozpoczęta aktywność seksualna,
- ryzykowne zachowania seksualne,
- częste współżycie,
- nieprawidłowe nawyki higieniczne.
Istnieje także związek pomiędzy zmianą poziomu hormonów np. w okresie pomenopauzalnym kiedy spada poziom estrogenów (zarówno przed pokwitaniem jak i po menopauzie infekcje drożdżakowe występują rzadko) lub w okresie ciąży. Przyczyną zwiększonej podatności na zakażenia grzybicze ciężarnych może być obniżone w tym czasie pH i większe stężenie glikogenu w pochwie, który stanowi pożywienie dla drożdży. Skłonność do nawracających infekcji drożdżakowych może być także uwarunkowana genetycznie.
Ważnym elementem w rozpoznawaniu grzybiczego zapalenia pochwy i sromu jest dokładny wywiad lekarski obejmujący informacje na temat:
- cykliczności upławów, ich charakteru, zapachu – zazwyczaj jest to biała, grudkowa, serowata wydzielina
- swoistych objawów, takich jak: świąd, pieczenie, obrzęk, zaczerwienienie warg sromowych
- pęknięć lub otarć naskórka, które mogą być następstwem drapania
- dolegliwości po stosunku,
- objawów dyzurycznych (pieczenie przy oddawaniu moczu, częstomocz)
Rozpoznanie opiera się najczęściej na charakterystycznym obrazie klinicznym (objawy podrażnienia, zapalenia i charakterystyczna wydzielina pochwowa). Podczas badania ginekologicznego istotne jest sprawdzenie pH pochwy – w infekcjach drożdżakowych jest ono kwaśne, poniżej 4.5. Obecność drożdży identyfikuje się na podstawie badania mikroskopowego dwóch preparatów bezpośrednich pobranych z próbki wydzieliny z pochwy – w roztworze 10 % KOH lub soli fizjologicznej. Jeśli rozpoznanie budzi wątpliwości należy wykonać posiew, który potwierdzi obecność drożdżaków i pozwoli zidentyfikować ich rodzaj w celu zastosowania odpowiedniej terapii.
W leczeniu nawrotowych infekcji drożdżakowych lekiem najczęściej stosowanym jest flukonazol w dawce 150 mg, który wymaga długiej terapii podtrzymującej (np. 1x tydzień) trwającej klika miesięcy. Obserwuje się jednak narastającą oporność drożdży na flukonazol. Na rynku dostępne są również globulki oraz kremy dopochwowe. Niestety żaden wariant leczenia nie daje gwarancji braku nawrotu, ponieważ jego wielokrotne i długotrwałe stosowanie może sprzyjać wykształceniu się oporności na ten lek. Leczenie infekcji drożdżakowych u kobiet w ciąży opiera się głównie na podawaniu do pochwy globulek np. nystatyny, kremu (nie stosuje się leczenia doustnego). Terapia ta uznawana jest za bezpieczną dla rozwijającego się płodu. Nieleczona infekcja, zdaniem niektórych autorów, może stanowić ryzyko porodu przedwczesnego, dlatego należy stosować dodatkowe środki ostrożności np.:
- rezygnacja z wkładek higienicznych
- noszenie bawełnianej, przewiewnej bielizny bez kolorowych barwników
- podmywanie się samą wodą bez dodatków drażniących płynów
- unikanie diety zawierającej nadmiar cukru
Istotne znaczenie ma edukacja pacjentek w zakresie czynników predysponujących jak również ustalenie odpowiedniego schematu leczenia. Indywidualizacja postępowania oraz odpowiednie metody diagnostyczne dają nadzieję na skuteczną terapię.
Autor: mgr poł. Anna Szymańska
